سرخوردگی درز پارچه

مقدمه بررسی سرخوردگی درز پارچه Seam Slippage

در پوشاکی که به طور روزمره مورد استفاده قرار میگیرند در صورتی که پارگی در درزها اتفاق بیفتد، حتی اگر پارچه تشکیل دهنده لباس هنوز در وضعیت خوبی باشد لباس دیگر قابل استفاده نخواهد بود. این پدیده در سایر کاربردها از جمله در روکشهای صندلی، رومبلی، پارچه گردباف، منسوجات خانگی و صنعتی نیز دارای اهمیت میباشد.

دلایلی که ممکن است باعث ایجاد پارگی در درزها شود عبارتند از:

– نخ دوخت استحکام کافی نداشته باشد و دچار پارگی و فرسودگی شود.

– نخهای تشکیل دهنده پارچه در محدوده ی دوخت به دلیل عبور سوزن از داخل ساختمان پارچه پاره شود. این موضوع در صورت عدم دقت در انتخاب سوزن متناسب با ظرافت پارچه تشدید میشود.

– سرخوردگی درز اتفاق بیفتد.

تعریف سرخوردگی درز

پدیده سرخوردگی درز به حالتی گفته میشود که بخیه دوخته شده در پارچه تحت نیرو باز شود. در واقع یک مقدار فضای اضافی در اثر باز شدن درز (بدون پاره شدن نخ دوخت ایجاد میشود. با برداشتن نیرو ممکن است فضای ایجاد شده تا حدودی به حالت اولیه خود باز گردد و یا اینکه تغییر شکل دائمی اتفاق بیفتد و حتی با برداشتن نیرو درز شکل اولیه خود را بدست نیاورد.

سرخوردگی درز خصوصیتی است که تا حدود زیادی به خواص خود پارچه و شرایط دوخت بستگی دارد. این پدیده بیشتر در پارچه هایی که دارای نخهای سر و لغزنده و ساختار باز و شل هستند اتفاق می افتد. به عنوان مثال در پارچه تاری پودی، در طرح بافت هایی که تعداد نقاط تقاطع نخهای تار و پود کمتر میباشد، احتمال وقوع سرخوردگی درز بیشتر می شود. سرخوردگی درز تا حدود زیادی به نوع ماشین دوخت، نخ دوخت، سرعت دوخت، اندازه سوزن، طول بخیه و جای دوخت بستگی دارد.

روش های آزمایش

استانداردهای مختلفی برای ارزیابی پدیده سرخوردگی درز تدوین شده اند که از این جمله میتوان به استانداردهای زیر اشاره نمود.

BS 3320 – ASTM D434 – ASTM D4034- ASTM D 4159

هر کدام از استاندارهای فوق از روش خاصی برای ارزیابی سرخوردگی درز در گروه خاصی از منسوجات استفاده مینمایند.

در کل میتوان آزمایشات مختلفی که برای بررسی سرخوردگی درز مورد استفاده قرار میگیرند را به ۳ دسته تقسیم نمود:

• روش اول موسوم به روش نیروی ثابت میباشد در این روش دو قطعه پارچه به عرض ۱۰ سانتیمتر و به طول ۲۰ سانتیمتر به یکدیگر دوخته شده و در بین فکهای دستگاه کشش قرار میگیرند، به گونه ای که درز در وسط فاصله بین فکها واقع شود. در این آزمایش فاصله اولیه فکها ۵/۷ سانتی متر و سرعت حرکت فکها ۵۰ میلیمتر بر دقیقه میباشد. با توجه به نوع پارچه ای که مورد آزمایش قرار میگیرد میزان نیروی اعمالی تا ۸۰، ۱۲۰ و یا ۱۷۵ نیوتن افزایش مییابد. سپس پارچه در حالتی که تحت نیرو قرار دارد به مدت ۲ دقیقه نگهداشته می شود. پس از این مرحله فکها به سمت یکدیگر حرکت نموده و پس از کاهش نیرو تا حد ۵/۲ نیوتن، پارچه در این نیرو نیز به مدت ۲ دقیقه نگهداشته می شود. در نهایت عرض ناحیه باز شده (gap) همان طور که در شکل نشان داده شده است اندازه گیری میشود.

• در روش دوم، آزمایشی مشابه آزمایشی که در روش اول توضیح داده شده است ترتیب داده میشود با این تفاوت که این بار میزان نیروی لازم برای باز شدن درز (gap) به میزان معین متناسب با نوع پارچه مورد استفاده اندازه گیری می شود.
• در روش سوم از پارچه ای به طول ۳۵ سانتی متر و عرض ۱۰ سانتی متر استفاده میشود. نحوه آماده سازی نمونه در شکل زیر نشان داده شده است در فاصله ۱۰ سانتی متری از پایین نوار پارچه تهیه شده پارچه تا خورده و سپس به فاصله ۲ سانتی متر از قسمت تا خورده عملیات دوخت انجام می شود. پس از اینکه عملیات دوخت انجام شد به فاصله ۲/۱ سانتی متر از قسمت تا خورده پارچه بریده میشود. دو انتهای پارچه بر روی هم قرار داده شده و از وسط بریده میشود درنتیجه دو قطعه پارچه بدست میآید که در یکی بخیه وجود دارد و در دیگری بخیه وجود ندارد.

برای انجام آزمایش از دستگاه کشش استفاده می شود. در این آزمایش فاصله اولیه فکها ۵/۷ سانتیمتر و سرعت حرکت فکها ۵۰ میلیمتر بر دقیقه میباشد. ابتدا پارچه بدون بخیه داخل فکهای دستگاه کشش گذاشته شده و تا نیروی ۲۰۰ نیوتن کشیده می شود. نمودار نیرو ازدیاد طول نمونه ی بدن بخیه ثبت میشود. در مرحله بعدی، پارچه با درز داخل فکهای دستگاه کشش گذاشته شده و تا نیروی ۲۰۰ نیوتن کشیده می شود. نمودار نیرو ازدیاد طول نمونه با بخیه ثبت میشود. این نمودار در شکل نشان داده شده است. ابتدا فاصله افقی بین دو نمودار در نیروی ۵ نیوتن اندازه گیری شده و A نامیده میشود سپس در جایی که فاصله افقی دو نمودار به اندازه A به علاوه ۶ میلیمتر باشد نیرو خوانده می شود. این نیرو نیروی لازم برای اتفاق افتادن سرخوردگی درز میباشد.

در صورتی که تا نیروی ۲۰۰ نیوتن، دو نمودار به اندازه ۶mm+A از یکدیگر فاصله نگرفتند، باید گزارش شود که سرخوردگی در محدودهای فراتر از ۲۰۰ نیوتن اتفاق می افتد.

از بین سه روش مذکور، روش سوم متداولترین روش برای انجام این آزمایش میباشد.