منوچهر متکی گفت: اولویت یک ایران همکاری منطقه‌ای براساس ظرفیت‌های منطقه‌ای است اما دیگران حریت و آزادی لازم را برای تصمیم‌گیری ندارند و بنابراین خواسته یا ناخواسته پای دیگران درخصوص مسائل منطقه‌ای باز شد.
المپیاد شبیه‌سازی مذاکرات بین‌المللی ابتکار صلح هرمز مبتنی بر دیپلماسی اقتصاد یپنجشنبه ۲۱آذر به همت موسسه ابرار معاصر تهران، دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) و دفتر دیپلماسی اقتصادی این دانشکده با حضور منوچهر متکی، وزیر خارجه پیشین، سید جلال دهقانی فیروزآبادی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی، محمد باقر خرمشاد، استاد علوم سیاسی و دبیر شورای روابط خارجی و همچنین سایر اساتید و دانشجویان برگزار شد.
در ابتدای این مراسم دکتر صادقی شاهدانی، رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق ضمن تشکر از هیئت داوران و شرکت کنندگان در این المپیاد گفت: باید اطلاعات دقیق تر و کاربردی‌تری در رابطه با مذاکرات منطقه‌ای در اختیار شرکت کنندگان قرار دهیم. خواهش بنده از دکتر متکی و دکتر خرمشاد این است که از آرشیو سیاست خارجی و دولت در اختیار شرکت کنندگان قرار دهند تا اینگونه المپیادها نتیجه بهتری داشته باشد. امیدواریم در آینده المپیادهای تخصصی بهتری برگزار کنیم.
ابتکار صلح هرمز ادامه گامهای پیشین در دهه ۷۰ است/آمریکا در سنگر دشمنی با ایران است نه عربستان و امارات
منوچهر متکی دیگر سخنران مراسم اختتامیه المپیاد شبیه‌سازی مذاکرات بین‌المللی ابتکار صلح هرمز مبتنی بر دیپلماسی اقتصادی نیز گفت: سیاست خارجی، حوزه پل زدن دولت – ملت با کشورهای دیگر را برعهده دارد و کشورها سعی می‌کنند براساس اصول و منافع خود این ارتباط را برقرار کنند. زمانی اجلاسی در نیویورک برگزار شد، از کشورهای عضو شورای امنیت در سطح سران برگزار شد که دستورکار آن صلح بود.
او ادامه داد: در آنجا مطرح شده بود که دولت‌ها بخشی از حاکمیت خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. در این شرایط ناچار به تعامل هستیم و در این چارچوب، همسایگان در اولویت هستند.
وی با بیان اینکه ایران از محدود کشورهایی است که ۱۵ همسایه دارد، اظهار داشت: شرایط ژئواکونومیک و ژئوپلتیک و وجود طولانی‌ترین بحران جهانییعنی در فلسطین به دلیل وجود رژیم صهیونیستی موجب شده توجه زیادی به این منطقه شود. همچنین هر کشوری که بخواهد که بگوید من دستی در قدرت جهانی داریم، به این منطقه توجه می‌کند.
متکی با بیان اینکه مناسبات ایران با کشورهای جنوبی همواره با فراز و نشیب همراه بوده است، تصریح کرد: قبل و بعد از انقلاب، روابط ایران با کشورهای حوزه شمالی بر مدار مسکو بود اما در ارتباط با جنوب نگاه این بوده که روابط با آنها باید خوب باشد. دولت‌های بعد از انقلاب خواهان روابط چارچوب دار، مبتنی بر حسن همجواری و احترام بوده است اما روابط ایران با بسیاری از کشورها در یک برایندی از اراده آنها و اراده بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است.
او با بیان اینکه در دوران آیت‌الله هاشمی شورای روابط خلیج فارس تشکیل شده بود که وزارتخانه‌های اقتصادی عضوش بودند ولی وزارت خارجه دبیرخانه‌اش بود، خاطرنشان کرد: در آن دوران هم تاکید می‌شد روابط ایران با این کشور متاثر از مناسبات و تاثیرگذاری بازیگران خارجیاست به ویژه آمریکا و اتحادیه اروپا. اتحادیه اروپا در آن زمان درخصوص تحولات خاورمیانه موثر بودند در مساله فلسطین، لبنان و... در حالی که امروز اروپا سیاست خارجی خود را به آمریکا اجاره داده است.
وزیر پیشین امور خارجه با بیان اینکه حرکتی برای توافق امنیتی پایدار انجام شد که پیش رفت که دخالت‌های خارجی منجر شد به سرانجام نرسد، ابراز داشت: در دوران وزارت من، شورای همکاری خلیج فارس حرکتی برای پول واحد و همکاری اقتصادی جدی آغاز کرده بود. آن زمان، با عمان، عربستان، کویت و امارات مذاکراتی برای همکاری‌های ایران و شورای همکاری آغاز کردیم ولی به دلیل تحولات بعدی منطقه این پرونده نیمه تمام ماند. وقتی دولت بحث صلح هرمز را مطرح کرد، در ادامه گامهای پیشین دهه ۷۰ همکاری‌های امنیتی است که تا توافق همکاری امنیتی هم پیش رفت.
متکی بیان کرد: اولویت یک ایران همکاری منطقه‌ای براساس ظرفیت‌های منطقه‌ای است اما دیگران حریت و آزادی لازم را برای تصمیم‌گیری ندارند و بنابراین خواسته یا ناخواسته پای دیگران درخصوص مسائل منطقه‌ای باز شد.
او افزود: الان هم بحث کنشگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مطرح است. آمریکا القا می‌کند من باید همه‌جا باشم از نفتا تا آسه‌آن، از ناتو و اتحادیه اروپا تا شورای همکاری خلیج فارس. اگر بنا باشد در مسائل منطقه‌ای دیگران نقش داشته باشند، ما در توازن این ورود می‌توانیم اثرگذار باشیم.
این دیپلمات با بیان اینکه تا سال‌ها نگاه ایران همکاری و تعامل در عرصه بین‌المللی در عرصه اقتصادی برای کسب منافع اقتصادی بود، یادآور شد: در شرایطی که بنا بر برخورد با ایران است، آن نگاه کارساز نیست چون تحریم‌ها راه را بر شما می‌بندد. آیا ما درست عمل کردیم؟آیا ما نباید سربسته‌تر عمل کنیم؟ آیا شفاف‌سازی‌های ما به ضرر ما نیست؟
متکی با بیان تاکید بر اینکه گامهای جانبی در پیشبرد طرح هرمز موثر است، بیان کرد: ما با عمان، قطر و کویت روابط عادی داریم. امارات پس از تحولات منطقه‌ای دنبال عادی‌سازی مناسبات است. عربستان پس از باتلاق یمن خواستار تغییر شرایط است. در چنین شرایطی ایران بایددر روابط با همسایگان باید اصل روابط را در نظر بگیرد. همچنین مناسبات ایران باید با ترکیه، پاکستان، هند و افغانستان گسترش یابد.
او با بیان اینکه آمریکا در افغانستان و عراق تلاش می‌کند دولتی متحد خود و دشمن ایران برسرکار باشد، گفت: ایران حق دارد برعلیه این استراتژی ضد ایران، حضور داشته باشیم. طرح صلح هرمز دست هوشمندانه ایران برای همکاری و دوستی در منطقه نشان می‌دهد. ما البته در اینگونه بحث‌ها پیام دیگری هم می‌دهیم و آن اینکه ما از عربستان و امارات دلخوری داریم اما فراموش نمی‌کنیم کسی که در سنگر دشمنی با ماست، آمریکاست و نه سعودی و امارات.
سیاست همسایگی ما باید اقتصادمحور باشد
محمد باقر خرمشاد نیز گفت: کشور حداقل در عرصه نخبگی به این جمع‌بندی رسیده که سیاست همسایگی‌مان را توسعه دهیم. تحریم‌ها به کشور فشار را وارد کرده و در چنین شرایطی همسایگان کارگشا است.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه «در همین جا باید رشد و زندگی کنیم و نمی‌توان همسایگان‌مان را عوض کرد»، اظهار داشت: متاسفانه تا پیش از این رویکرد ایران نسبت به منطقه امنیتی بوده است چراکه کشورهای همسایه، کشورهای پرآشوبی بودند؛ در عراق، صدام و در افغانستان، طالبان حضور داشتند و بعد هم این کشورها دچار آشوب شدند. پاکستان مسائل خاص خود را داشت، ترکیه عضو ناتو است. آمریکا هم در اطراف ایران پایگاه‌های متعددی دارد. روس‌ها در شمال ایران عضو پیمان امنیتی شانگ‌های هستند و مشارکت همسایگان ما در دو پیمان مهم امنیتی و نظامی موجب شده تا ما سیاست امنیتی را در قبال همسایگان داشته باشیم.
معاون اسبق وزارت خارجه با بیان اینکه کشور به این جمع‌بندی رسیده که سیاست همسایگی‌مان باید اقتصادمحور باشد، تصریح کرد: برای موفق بودن و داشتن روابط خوب با کشورها باید مناسبات اقتصادی داشت. در چنین شرایطی روابط ما پایدار خواهد بود. تحریم این مساله را بیشتر به ما تحمیل کرده که مثبت هم است.
او افزود: پاشنه آشیل ایران، مساله اقتصاد است که ما را هم در درون و هم بیرون دچار آسیب کرده است.
او با تاکید بر اینکه ما نیازمند روش‌های جدید در پیشبرد دیپلماسی هستیم، ابراز داشت: متمایل کردن کشور به ویژه سیاست اقتصادپایه در مناسبات همسایگی به سود ما است و باید زمینه و شرایط آن فراهم شود.
هیچ منطقی در پس دوگانه مذاکره-مقاومت وجود ندارد/قهر تامین کننده منافع ما نیست
سید جلال دهقانی فیروزآبادی در مراسم اختتامیه المپیاد شبیه‌سازی مذاکرات بین‌المللی ابتکار صلح هرمز مبتنی بر دیپلماسی اقتصادی که در دانشگاه امام صادق برگزار شد، گفت:دانشجویان ما بیشتر مباحث تئوریک رامی‌آموزند اما در سالهای گذشته وجه مهارت آموزی و مهارت افزایی در بین دانشجویانمورد توجه قرار گرفته است.
بحث مهارت افزایی دانشجویان یکی از بحث هایی است که در دستور کار قرار دارد. در واقع دانشجویان در محفلی حضور پیدا کنند که به نوعی از نزدیک شاهدمذاکرات رسمی باشند. به عبارت دیگر دانشجوی روابط بین‌الملل باید در مذاکرات اصلی حضور یابد اما چون امکان این حضور وجود ندارد چنین المپیادهای شبیه‌سازی بسیار مفید است.
این استاد روابط بین‌الملل افزود: هرچند مذاکره واژه منحوسی است اما در روابط بین الملل باید گفت که مذاکره و گفتگو کاربرد دارد.
این تحلیلگر ارشد روابط بین‌المللی با بیان اینکه دیپلماسی نیازمند قدرت است، اظهار داشت: اگر مذاکرات سالهای اخیر پیش رفت – هر چند نقدهایی به آن وارد است- به این دلیل بود که به قدرت ملی دلگرم بود بنابراین ما نیازمندیادگیری چگونگی مذاکره هستیم چراکه کانون دیپلماسی، مذاکره است. قهر تامین‌کننده منافع ما نیست.مذاکره را باید خوب بلد باشیم.دوستی می‌گفت دشمن وقتی جلسه می‌گذارد، حتما برو چون می‌توان کسب اطلاع کرده و از منافع خود دفاع کرد.
او تاکید کرد: داشتن منابع قدرت به تنهایی کفایت نمی‌کند. در واقع چگونگی به کارگیری قدرت نیز مهم است. میزان قدرت کشورها براساس تاثیرگذاری آنها در عرصه جهانی است..دیپلماسی فی نفسه عامل قدرت است و کانون دیپلماسی مذاکره است.
دهقانی فیروزآبادی ادامه داد: ما در کشورمان دیپلمات ورزیده به اندازه کافی نداریم. پس ما نیازمند دیپلماسی هستیم. همچنین باید گفت که انزواگرایی با ذات جمهوری اسلامی ایران تناقص دارد. اثر نامطلوب دیپلماسی انفعالیاین است که فقط باید پاسخ بدهید اما دیپلماسی فعال بدین گونه است که خود آن کشور طراح است نه صرفا پاسخ دهنده. نظام سیاسی و نظام بین الملل به هم مرتبط هستند.
سید جلال دهقانی فیروزآبادیگفت: متاسفانه در سالهای اخیر دوگانه‌ای به نام مذاکره – مقاومت شکل گرفته که دقیق هم نیست. برای مقاومت، باید مذاکره کرد و مذاکره می‌کنیم تا مقاومت کنیم. این دو، همدیگر را هم‌افزایی می‌کنند و اگر این نباشد، آن هم نیست.
او در پایان عنوان کرد: متاسفانه در سالهای گذشته خط‌بندی‌هایی در عرصه دیپلماسی کردیم که دقیق نیست. اینطور نیست که اگر دیپلماسی اقتصادی‌مان درست عمل نمی‌کند، دیپلماسی امنیتییا فرهنگی ما درست عمل می‌کند. اینها خط‌بندی‌های ماست در حالی که همه اینها با یکدیگر ارتباط دارند.
دکتر علی اسماعیلی اردکانی دیگر سخنران این مراسم گفت: برگزاری چنین برنامه هایی فرصتی مناسب برای شناخت و معرفی نسل جدیدی از دانشجویان با استعداد است که در آینده می‌توانند به عنوان استعدادهای رشته روابط بین‌الملل به حوزه دانشگاهی و سیاستگذاری کمک کنند. موسسه ابرار معاصر همواره تلاش داشته در کنار پیگیری اهداف پژوهشی خود، زمینه پرورش و معرفی پژوهشگران جوان حوزه روابط بین‌الملل را نیز دنبال کند. این دغدغه پیش از این باعث شده تا در کنار برنامه دستیار پژوهشی، جشنواره تحلیگر برتراین موسسه در رده سنی زیر سی سال برگزار و از این طریق استعدادهای حوزه روابط بین‌الملل شناسایی شوند. برنامه‌ا‌ی که اختتیامه آن به مانند همین برنامه با حضور جناب آقای متکی برگزار و از برگزیدگان داخلی و بین‌المللی آن تقدیر شد.
در پایان دکتر حسین آجورلو از داوران این المپیاد عنوان کرد:دوستان در مورد اهمیت این جشنواره فرمایشات خوبی داشتند. موسسه ابرار معاصر در فرایند برگزاری این المپیاد تلاش داشت با برگزاری جلسات توجیهی کمک کند تا تیم های شرکت کننده در فرایند المیپاد به شکلی حرفه‌ای و دقیق از موضوع کشورهای انتخاب شوند بیانیه خود را آماده کنند. نکته جالب این بود که در فرایند همین المپیاد و برگزاری کارگاه های مرتبط، بسیاری از دانشجویانمثلا کشورهایی چون کویت یا عمان و قطر را به خوبی نمی‌شناختنداما در حال حاضر کارشناس بالقوه برای تحلیل شرایط این کشور هستند. ان اشالله با برنامه ریزی هایی که صورت گرفته این کار یعنی برگزار المپیاد های دانشجویی توسط موسسه ابرار معاصر پیگیری خواهد شد تا بدین واسطه پژوهشگران علاقمند به حوزه روابط بین الملل و سیاست خارجی بتوانند تجربه ای هرچند اندک در این حوزه کسب کنند.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفت‌وگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: