وقتی نفس‎مان را حبس می‎کنیم دقیقاً چه اتفاقی در بدن‎مان می‎افتد؟

رکورد جهانی طولانی ترین مدت نگه داشتن نفس ۲۴ دقیقه و ۳/۴۵ ثانیه است که متعلق به مردی اسپانیایی به نام الکس سگورا وندرل بوده. شما چقدر می توانید نفس تان را نگه دارید؟ قبل از آنکه دست به کارهای خطرناکی بزنید و توانایی خود را محک بزنید باید بدانید که الکس سگورا وندل، صاحب این رکورد جهانی، یک ورزشکار حرفه ای است که در رشته ی شیرجه ی آزاد فعالیت دارد و برای آنکه بتواند ۲۴ دقیقه و ۳/۴۵ ثانیه نفس خود را حبس کند، تمرینات زیادی داشته. اما وقتی نفس خود را حبس می کنیم دقیقاً چه اتفاقی در بدن ما می افتد؟ در ادامه می خواهیم ببینیم ما انسان ها اصلاً چطور می توانیم نفس خود را مدت زیادی حبس کنیم، این کار خطرناک است یا نه و بعد از نگه داشتن نفس مان چه تغییراتی در بدن ما رخ می دهد.

چطور می توانیم مدت زیادی نفس خود را نگه داریم؟
باید بدانید که نگه داشتن نفس به مدت طولانی، که به آن وقفه ی تنفسی ارادی هم گفته می شود، به خودی خود یک ورزش سنگین محسوب می شود. شناگرهای حرفه ای قبل از رفتن به زیر آب، یک نفس عمیق می کشند. با حبس یک نفس عمیق قبل از فرو رفتن در آب است که ورزشکاران قادرند کربن دی اکسید را از بدن خود خارج کنند، مسأله ای که جلوی واکنش طبیعی بدن را می گیرد که میل به نفس کشیدن را غیر قابل مقاومت می کند.

نگه داشتن نفس تا چه مدت بی خطر است؟
بیشتر افراد بزرگسالی که از سلامت جسمی برخوردارند قادرند نفس خود را به مدت یک تا دو دقیقه به راحتی حبس کنند. هر مقدار بیشتر از این خطرناک محسوب می شود و باید از آن خودداری شود چون اگر زیر آب باشید این کار می تواند حتی در یک جای کم عمق، منجر به غرق شدن شما شود.

۱- سطح اکسیژن پایین می آید
اگر اکسیژن تازه وارد بدن نشود، سطح اشباع اکسیژن در خون کاهش پیدا می کند. این بدان معنی است که مغز و اندام های ما اکسیژنی که برای عملکرد خود به آن نیاز دارند را دریافت نمی کنند. اولین نشانه های کمبود اکسیژن در مغز عبارت است از احساس گیجی، بروز تغییر در توانایی تصمیم گیری و فقدان هماهنگی در حرکات.

۲- سطح کربن دی اکسید می تواند بالا رود
با نگه داشتن نفس، سطح اکسیژن در خون رو به کاهش می گذارد و سطح کربن دی اکسید بالا می رود. وقتی نفس خود را بیرون می دهیم بدن از خود کربن دی اکسید آزاد می کند، به همین دلیل، وقتی نفس خود را حبس می کنیم، کربن دی اکسید در بدن انباشته می شود و میل به نفس کشیدن در ما به وجود می آید. با این حال، این افزایش در سطح کربن دی اکسید همیشه در زیر آب رخ نمی دهد.
تحقیقات نشان داده وقتی شناگرها قبل از نگه داشتن نفس، تعمداً نفس خود را تو می دهند یا قبل از آنکه وارد آب شوند این کار را تمرین می کنند، سطح کربن دی اکسید در بدن آن ها با سرعت کمتری افزایش پیدا می کند. اما این کار ریسک آن را دارد که ورزشکار قبل از اینکه برای نفس گرفتن از آب بیرون بیایید، زیر آب بیهوش شود.

۳- ریسک صدمه ی مغزی وجود دارد
تحقیقات نشان داده، وقتی شناگرها نفس خود را به مدت طولانی ای حبس می کنند، سطح پروتئین S100B در جریان خون آن ها افزایش پیدا می کند. این پروتئین نشانه ی صدمه ی مغزی به شمار می رود اما خوشبختانه افزایشی که در سطح این پروتئین رخ می دهد موقتی است و به محض اینکه فرد دوباره شروع به نفس کشیدن کند میزان این پروتئین به حالت عادی برمی گردد.

نتایج این تحقیقات نشان داده وقفه ی تنفسی ارادی، همبستگی سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار می دهد و ممکن است اثرات دیگری هم داشته باشد. در واقع هنوز معلوم نیست که آیا افرادی مثل شناگرها که به طور منظم نفس خود را حبس می کند، در معرض خطر صدمات بلند مدت قرار دارند یا نه.

۴- هماهنگی حرکات از بین می رود
تحقیقات همچنین نشان داده وقتی شناگرها نفس خود را حبس می کنند میزان لاکتاکِ خون آن ها بالا می رود. لاکتیک اسید همان ماده ای است که هنگام دوی طولانی مدت یا ورزش شدید و زیاد، درون ماهیچه ها انباشته می شود و می تواند منجر به گرفتگی و درد در عضلات و فقدان هماهنگی در حرکات شود. افزایش این ماده در جریان خون به این معنی است که به اندازه ی کافی به ماهیچه ها اکسیژن نمی رسد.

۵- قند خون بالا می رود
نگه داشتن نفس به مدت خیلی طولانی می تواند باعث افزایش سطح قند خون شود. محققان پی برده اند وقتی شناگرها نفس خود را حبس می کنند سطح گلوکز در خون آن ها بالا می رود. هنوز معلوم نیست چرا محرومیت بدن از اکسیژن، به بالا رفتن قند خون منجر می شود اما ممکن است این مسأله مربوط به ناتوانی بدن ما در ترشح انسولین هنگام حبس شدن نفس باشد.

۶- ضربان قلب کاهش پیدا می کند
وقتی بدن از اکسیژن محروم می شود، قلب دیگر نمی تواند خون تازه و اکسیژن دار را به داخل بدن پمپاژ کند. تحقیقات نشان داده حدود ۳۰ ثانیه نگه داشتن نفس می تواند به کاهش ضربان قلب و میزان خروجی آن منجر شود.

۷- فشار خون بالا می رود
وقتی نگه داشتن نفس باعث کاهش ضربان قلب می شود، بدن سعی می کند با بالا بردن فشار خون، کاری کند که خون به درون آن پمپاژ شود. این اتفاق با مقبض شدن عروق خونی رخ می دهد. این افزایش فشار خون معمولاً ۳ دقیقه بعد از حبس نفس اتفاق می افتد، یعنی زمانی که سطح اکسیژن در خون رو به کاهش می گذارد.

۸- ممکن است بیهوش شوید
خطرناک ترین ریسک نگه داشتن نفس زیر آب، احتمال بیهوش شدن است. به گفته ی کارشناسان، وقتی کودکان زیر آب نفس خود را حبس می کنند، فشاری که درون قفسه ی سینه ی آن ها وجود دارد باعث می شود عروق خونی، خون کمتری به طرف راست قلب برسانند. با وقوع این اتفاق، قلب توانایی پمپاژ خون را از دست می دهد، مسأله ای که رفلکس (واکنش طبیعی) بیهوش شدن را به دنبال دارد. افراد بزرگسال هم هنگام حبس نفس در زیر آب، در معرض خطر بیهوشی قرار دارند.