کرسی‌های زبان فارسی خارج از کشور در خطر تعطیلی

بهادر باقری با اشاره به آخرین وضعیت کرسی‌های زبان فارسی در خارج از کشور، گفت: در وزارت علوم، مرکز همکاری‌های علمی و بین المللی، تمام روابط دانشگاهی ایران با دانشگاه‌های خارج از کشور را برنامه ریزی و هدایت می‌کند. این مرکز دو معاونت دارد که یکی از آنها، معاونت گسترش زبان فارسی و ایران شناسی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی خارج از کشور است که مسئولیت آن بر عهدۀ اینجانب است. این مرکز حدود ۴۰ سال است که بیش از ۲۶۰ استاد زبان و ادبیات فارسی و زبان شناسی به دانشگاه‌های خارج کشور برای تدریس زبان فارسی و ایران شناسی اعزام کرده و سابقۀ بسیار درخشان و پرافتخاری دارد و ما مشغول گردآوری و مستندسازی تاریخچۀ آن هستیم.

معاون گسترش زبان فارسی و ایران شناسی در خارج از کشور مرکز همکاری‌های علمی و بین المللی وزارت علوم ادامه داد: استادانی که در این سال‌ها به سراسر جهان اعزام شده اند، منشأ برکات علمی و فرهنگی فراوانی بوده اند، ارتباطات فرهنگی بسیار خوبی با آن کشورها برقرار کرده اند که در بسیاری از موارد، هنوز هم ادامه دارد. استادان اعزامی فقط برای تدریس الفبای زبان فارسی اعزام نشده اند؛ بلکه چون دارای شخصیت‌های ادبی و فرهنگی بوده اند، در خارج از کشور با مراکز و شخصیت‌های فرهنگی ارتباط برقرار کرده، کتاب نوشته و یا ترجمه کرده اند و در مجموع، بسیاری از آنان، نمایندۀ راستین و برجستۀ فرهنگ و ادبیات کشور ما در آن کشورها بوده اند.

وی با بیان اینکه زمانی که وضعیت بودجه در وزارت علوم خوب بود به حدود ۶۳ کرسی فعال زبان فارسی در جهان استاد اعزام می‌کرد، افزود: اخیراً به دلیل مشکلات ارزی پیش آمده و اینکه علی رغم پیگیری‌های فراوان و مکرر ما، متأسفانه سازمان برنامه و بودجه، اعتبار این بخش را اختصاص نداده است، این کرسی‌ها در خطر تعطیلی قرار گرفته اند.

باقری با بیان اینکه حدود ۲۰۰ کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های جهان فعالند که بسیاری از آنها مستقل اند و ارتباط کاری با وزارت علوم ندارند؛ اما ما از ایجاد ارتباط متقابل و سازنده با آنها استقبال می‌کنیم؛ افزود: هم اکنون از ۶۳ کرسی یادشده، توانسته ایم تنها به حدود ۱۶ کرسی زبان فارسی استاد اعزام کنیم و اگر بودجۀ این بخش اختصاص نیابد، همین تعداد هم ممکن است تعطیل شود و شورمندانه باید شاهد خاموش شدن چراغ زبان فارسی در بسیاری از کشورها باشیم.

معاون زبان فارسی و ایران شناسی در خارج از کشور مرکز همکاری‌های علمی و بین المللی وزارت علوم افزود: صاحب نظران نیک می‌دانند که برای تشکیل و تأسیس این کرسی‌ها در طول سالیان سال، چه تلاش‌ها شده، چه خون دل‌ها خورده شده و چقدر رایزنی و هماهنگی و ایجاد اطمینان و اعتماد متقابل برای آن صورت گرفته است. حضور فعال و مستمر استادان زبان و ادبیات فارسی در خارج از کشور، بسیار مهم و در دیپلماسی عمومی کشور در گسترۀ گیتی عمیقاً تأثیرگذار است.

وی افزود: علاوه بر کشورهای یادشده، تقریباً هر هفته از نمایندگی‌های مختلف ایران در خارج از کشور، نامه‌هایی به دست ما می‌رسد که خواهان تأسیس کرسی‌های جدید زبان فارسی و ایران شناسی در آن کشورها هستند. دوستان ما در وزارت امور خارجه، بویژه سفارت‌های ایران در جهان، به این موضوع مهم و حیاتی بسیار واقف و با ما همدل و همراهند و نگران و معترضند که تعطیلی اسفناک کرسی‌ها، لطمه‌ها و آسیب‌های جبران ناپذیری بر روابط فرهنگی و علمی ما با دانشگاه‌های خارج از کشور زده است. نکتۀ قابل تأمل این است که بودجۀ لازم برای این امر، در برابر تأثیرگذاری و ماندگاری عظیمی که دارد، واقعاً ناچیز است.

وی ادامه داد: من باز هم، برای چندمین بار در این مصاحبه، از رئیس سازمان برنامه و بودجه درخواست می‌کنم، خواهش می‌کنم که به این موضوع توجه و عنایت ویژه داشته باشند و از مرگ زودهنگام و تأسف بارِ کرسی‌های ما جلوگیری کنند. واقعاً حیف است و جای هزاران هزار دریغ که در تاریخ ایران ثبت شود که در دولت روحانی که دولت تدبیر و امید است، کرسی‌های زبان فارسی تضعیف و تعطیل شد و از ۶۰ کرسی به ۱۶ کرسی کاهش یافت.

باقری افزود: از مهرماه سال قبل به این سوی، هنوز نتوانسته ایم حقوق استادانمان را پرداخت کنیم و با مشکل جدی روبرو هستیم.

معاون زبان فارسی و ایران شناسی در خارج از کشور وزارت علوم یادآور شد: این همه در خصوص جایگاه رفیع زبان فارسی تأکید می‌شود؛ زبانی که محمل یکی از بهترین و درخشان‌ترین ادبیات‌ها و فرهنگ‌های دیرین و جاودانۀ جهان است. از سوی دیگر با توجه به تبلیغات مسمومی که علیه کشور ما در جهان صورت می‌گیرد، یکی از فرصت‌ها و توانمندی‌های ارزنده‌ای که می‌تواند چهرۀ واقعی فرهنگ و فرزانگی ملت ما را به جهان معرفی کند، همین کرسی‌های زبان و ادبیات فارسی و ایران شناسی است که باید آنها را قدر بدانیم و بر صدر بنشانیم.

وی ادامه داد: من امیدوارم به دنبال تمام پیگیری‌ها و تلاش‌های ما، این پیام دوستانه و دردمندانۀ ما به رئیس سازمان برنامه و بودجه جناب آقای دکتر نوبخت برسد که به قول خواجۀ رندان، حافظ بزرگ: سنگی به چند سال شود لعل پاره‌ای، زنهار تا به یک نفسَش، نشکنی به سنگ!

باقری ادامه داد: واقعاً حیف است و جای هزاران درد و دریغ و افسوس که چراغ فروزان و پرافتخار کرسی‌های زبان فارسی در جهان که در طول این ۴۰ سال روشن شده، خاموش شود و زبان‌های چینی، عربی، ترکی و عبری، جای آن را بگیرد. بدانیم که اگر به موقع تلاش نکنیم، تاریخ، اهمال، کم کاری و تقصیر ما را فراموش نخواهد کرد و نخواهد بخشید. دست به دست هم دهیم و زبان فارسی را با افتخار و سربلندی و عزت، در گوشه گوشۀ گیتی گسترش دهیم.