بارندگی‌های پایان سال ۹۷ و روزهای آغازین امسال در گلستان فقط سیلاب به همراه نداشت بلکه رانش را هم مهمان مناطق شرقی و مرکزی استان گلستان کرد.
بارندگی‌های شدید در مدت‌زمان کوتاه و اشباع خاک در شهرها و روستاهای شرق گلستان، رانش به همراه داشت و خسارت‌های سنگینی به زیرساخت‌ها وارد و ۳۹۴ واحد مسکونی را به‌طور کامل تخریب کرد.
مطابق آمار منتشره بیشترین خسارت‌های رانش از روستاهای «قلعه قافه»، «بلم جرک»، «پنو» و «پادلدل» شهرستان مینودشت گزارش شده است.
فرماندار مینودشت اظهار کرد: بر اثر بارش‌های روزهای پایانی سال گذشته از ۷۵ روستای شهرستان ۶۰ روستا درگیر خسارات سیل، طوفان و رانش شدند.
سید رضا طباطبایی با اشاره به اینکه در روزهای پایانی سال همه راه‌های اصلی شهرستان مسدود شد، گفت: بر اثر سیل و رانش زیرساخت‌های اصلی (آب، برق و مخابرات) بسیاری از روستاهای شهرستان قطع شد.
وی افزود: مسائل و پیامدهای رانش همچنان اهالی ۱۵ روستای شهرستان از جمله قلعه «قافه»، «برنجبن»، «بلم جرک»، «امام عبدالله» و … را درگیر کرده است.
خسارت ۳۰۰ میلیارد تومانی رانش در مینودشت
فرماندار مینودشت با اشاره به اینکه رانش ۱۸۸ بنای مسکونی در این شهرستان را تخریب کرده است، ادامه داد: ساکنان این ۱۸۸ منزل مسکونی در روستاهای مجاور، سالن‌های ورزشی، مدارس و … اسکان موقت داده شده‌اند.
وی اضافه کرد: برآورد اولیه از وارد شدن ۳۰۰ میلیارد تومان خسارت رانش حکایت دارد و کارشناسان همچنان در حوزه‌های مختلف در حال تکمیل کردن گزارش خسارت‌ها هستند.
برآورد اولیه از وارد شدن ۳۰۰ میلیارد تومان خسارت رانش به مینودشت حکایت دارد و کارشناسان همچنان در حوزه‌های مختلف در حال تکمیل کردن خسارت‌ها هستند
به گفته طباطبایی رانش تاکنون ۱۵۰ میلیارد تومان به بخش کشاورزی و دام‌پروری شهرستان و ۷۰ میلیارد تومان به راه‌های روستایی خسارت وارد کرده است.
وی با این توضیح که در بعضی از روستاها ازجمله روستای قلعه قافه امکان بازسازی وجود ندارد و باید جابه‌جا شوند، بیان کرد: جابه‌جایی این روستا به این معنا نیست که اهالی روستا کوچ داده شوند بلکه باید با همکاری کارشناسان مرکز پژوهشی بنیاد مسکن نقطه ایمنی در نزدیکی روستا فراهم کرده و زمین تملک کنیم.
درحالی‌که خطر رانش همچنان ۱۵ روستای مینودشت را تهدید می‌کند خبرهای خوشی از سایر شهرستان‌های شرق گلستان به گوش نمی‌رسد.
فرماندار گالیکش با اشاره به اینکه رانش به زیرساخت‌های ۱۱ روستای گالیکش خسارت وارد کرده و همچنان اهالی را تهدید می‌کند، گفت: برآورد اولیه از وارد شدن ۱۳۰ میلیارد تومان خسارت حکایت دارد.
حسین مایلی بیان کرد: در روزهای پایانی سال که بخشی از شهرهای استان درگیر سیل و آب‌گرفتگی بودند، رانش خسارت قابل‌توجهی را به شهرستان گالیکش وارد کرد.
وارد شدن خسارت ۴۰ تا ۹۰ درصدی به راه‌های گالیکش
وی با اشاره به اینکه حدود ۴۰ کیلومتر از جاده اصلی فارسیان حدفاصل گالیکش تا روستای پِنو بر اثر رانش خسارت‌دیده و زیرساخت‌ها از بین رفته است، افزود: جاده‌های روستایی، بین مزارع و جاده اصلی فارسیان بر اثر رانش بین ۴۰ تا ۹۰ درصد تخریب شده است.
فرماندار گالیکش با بیان اینکه شکستگی، رانش و شکاف در جاده‌های شهرستان قابل‌مشاهده است، ادامه داد: بسیاری از نقاط نیازمند پایدارسازی و نصب علائم است که با گذشت حدود ۴۰ روز از وقوع رانش اقدام مؤثری انجام نشده است.
مایلی با اشاره به اینکه رانش تاکنون به زیرساخت‌های ۱۱ روستای شهرستان بین ۳۰ تا ۸۰ درصد خسارت وارد کرده است، تصریح کرد: خطر رانش همچنان هفت روستای بخش مرکزی و چهار روستای بخش لوه را تهدید می‌کند و اگر بارندگی‌ها تداوم یابد مجبور به تخلیه حداقل سه روستا خواهیم بود چراکه راه‌های روستایی کاملاً مسدود می‌شود و دسترسی به این روستاها نخواهیم داشت.
ارزیابی و برآورد خسارت‌ها ادامه دارد
مدیرکل بنیاد مسکن استان گلستان اظهار کرد: بیشترین حجم خسارت‌های وارده بر اثر رانش در گلستان از شهرستان مینودشت گزارش شده است.
محمدتقی زمانی نژاد افزود: بر اساس برآوردهای انجام‌شده تا این لحظه ۳۹۴ واحد مسکونی در ۲۹ روستا خسارت‌دیده‌اند.
وی به جزئیات بیشتر این خسارت‌ها هم اشاره و بیان کرد: در مینودشت ۳۲۶ واحد مسکونی در ۱۵ روستا، در کلاله ۱۱ واحد در چهار روستا، در مراوه‌تپه ۱۰ واحد در ۶ روستا، در علی‌آبادکتول هفت واحد در یک روستا و در آزادشهر ۴۰ واحد مسکونی در سه روستا خسارت دیده‌اند.
انجام مطالعات پایه‌ای نظیر تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی رانش در کل استان از طریق سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) می‌تواند نقش مؤثری در رابطه با مدیریتی رانش داشته باشد
مدیرکل بنیاد مسکن استان گلستان با اشاره به اینکه خطر رانش همچنان برخی از شهرها و روستاهای گلستان را تهدید می‌کند، خاطرنشان کرد: پیگیری‌های تکمیلی ارزیابی و برآورد خسارت‌های رانش توسط کارشناسان در حال انجام است و ادامه دارد.
یک کارشناس ارشد آب‌وخاک در خصوص علل رانش در گلستان اظهار کرد: بر اساس مطالعات میدانی از بین رفتن پوشش گیاهی، بارندگی‌های شدید و حجم زیاد آب موجب رانش و زمین‌لغزش در شرق استان شده است.
جواد اسفندیاری افزود: عوامل گوناگون طبیعی و انسانی از قبیل شیوه‌های نادرست کشاورزی، احداث غیراصولی راه‌های ارتباطی، بنای غیراصولی خانه‌ها، جریان رودخانه‌ها و … نقش مهمی در افزایش بیش‌ازحد سیلاب و رانش دارند.
رانش در گلستان قابل پیش‌بینی و مدیریت است
وی ادامه داد: تنوع جنس سنگ یا خاک دامنه، شیب دامنه، جنس لایه‌ها، فاصله از گسل‌های جدید و قدیمی، ژئومورفولوژی، عمق آب‌های زیرزمینی، تأسیسات انسانی نظیر بندهای کوچک، نهرهای آبیاری، راه‌سازی و … نقش بسزایی در کاهش پایداری دامنه و افزایش خسارت رانش دارد.
وی با بیان اینکه زلزله به‌عنوان عامل تحریک اولیه نقش بسزایی در افزایش آمار پدیده رانش زمین دارد، متذکر شد: رانش قابل پیش‌بینی و مدیریت است و می‌توان با ایجاد یک بانک اطلاعاتی از رانش‌های گذشته، در مورد چگونگی و علل رانش‌ها تحقیق کرد.
اسفندیاری تأکید کرد: مطالعات پراکنده و غیر سیستماتیک صرفاً می‌تواند جنبه آماری و اطلاع‌رسانی داشته و تنها به درد رسانه‌ها می‌خورد و نمی‌تواند جنبه پیش‌بینی و مقابله با این پدیده داشته باشد.
به گفته این کارشناس ارشد آب‌وخاک انجام مطالعات پایه‌ای نظیر تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی رانش زمین در کل استان از طریق سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) می‌تواند نقش مؤثری در رابطه با مدیریت این پدیده داشته باشد.
نگرانی از خسارت‌های سنگین
هرچند هیچ‌یک از مدیران استانی اشاره نکرده‌اند رانش جان چه تعداد از خانوارهای گلستانی را تهدید می‌کند اما شواهد و قرائن موجود نشان می‌دهد خطر رانش فقط شرق استان را تهدید نمی‌کند و وقوع رانش در زیارت، چهارباغ و شاهکوه گرگان و بروز خسارت‌های سنگین ناشی از آن محتمل است.
مدیرکل دفتر فنی استانداری گلستان پیش‌ازاین وضعیت رانش در زیارت را نگران‌کننده اعلام کرد و گفت: به‌زودی وارد مرحله وقوع سیلاب‌های فصلی در گلستان می‌شویم و به دلیل دخل و تصرف‌های انجام‌شده وضعیت زیارت نگران‌کننده است.
صادقعلی مقدم افزود: با ساخت‌وسازها رودخانه زیارت گرگان را محدود کرده‌ایم و به یک‌دهم رسانده‌ایم اگر سیل در آنجا جاری شود تلفات سنگینی در گرگان شاهد خواهیم بود.
مقدم با تأکید بر اینکه رفع تهدیدها باید با جدیت در دستور کار قرار گیرد، بیان کرد: از شهرداری گرگان خواستیم تا مطالعات موردنیاز برای شناسایی مناطق تحت تأثیر سیل را انجام دهند تا بتوانیم در شرایط اضطرار بخشی از شهر را تخلیه کنیم.
وی ادامه داد: گلستان از توان لجستیکی و تجهیزات مقابله‌ای برای مهار و کنترل سیلاب و سایر بلایای طبیعی برخوردار نیست و این مهم در سیل اخیر در استان هم ثابت شد.
بارگذاری‌های غیرمجاز، ساخت‌وسازهای غیراصولی، فاضلاب‌های هدایت نشده و چاه‌های جذبی بلای جان منطقه شده و وقوع حرکت‌های توده‌ای در زیارت را تشدید می‌کند همچنین اوایل اردیبهشت امسال مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در نخستین جلسه شورای حفظ حقوق بیت‌المال استان گلستان تأکید کرد: منطقه زیارت گرگان به‌شدت در معرض خطر سیل و رانش زمین قرار دارد و باید پیش از وقوع حادثه‌ای بحران‌زا برای حل آن فکری کرد.
هرچند همه مدیران دستگاه‌های اجرایی استان واقف هستند زمین‌لغزش و سیل بخش‌هایی از استان را تهدید می‌کند اما همه تنها نسبت به این موضوع هشدار می‌دهند و دستگاه متولی رفع خطر مشخص نیست. به نظر می‌رسد در گام نخست در این شرایط باید انجام مطالعات پایه‌ای برای مقابله و مدیریت این پدیده با سرعت در دستور کار مسئولان استان قرار گیرد.
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتوگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتوگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: