راهکارهای ایران برای عبور از تحریم‌های نفتی

جامعه ایرانی- در حالی که اکثر کارشناسان بازار نفت تأکید می‌کنند که حذف ایران از بازار نفت و انرژی امکانپذیر نیست، برایان هوک نماینده ویژه امریکا در امور ایران از تلاش کشورش برای اعمال حداکثر فشار اقتصادی بر ایران می‌گوید.

او روز گذشته اعلام کرد که هدف امریکا صفر کردن صادرات ایران بدون بالا رفتن قیمت نفت است. البته در این مسیر نمی‌خواهیم به دوستان و متحدانمان صدمه‌ای زده شود و مدام در حال سنجش و کار دقیق هستیم.احتمال اینکه این ادعای امریکا نیز مانند صفر شدن صادرات نفت ایران تا ۴ نوامبر فقط یک بلوف باشد، بسیار زیاد است اما با این حال کارشناسان داخلی نسبت به وضع موجود هشدار می‌دهند و معتقدند که دولت باید از هر تهدیدی برای اقتصاد ایران پیشگیری کند.

محمود خاقانی کارشناس ارشد انرژی در این باره به «ایران» گفت: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که هیچ گاه صادرات نفت ایران به صفر نخواهد رسید و نفت خام ایران همواره مشتری‌هایی در جهان دارد. هرچند که ممکن است امریکا در یک بازه زمانی کوتاه حجم صادرات نفت خام ایران را با دادن امتیازاتی به خریداران به صورت نمادین به صفر برساند. اما مسأله فقط صفر نشدن صادرات نفت خام کشور نیست.» او ادامه داد: «اینکه صادرات نفت خام ایران به مرور کم شود، یک تهدید برای اقتصاد کشور است و بر خلاف آنچه ادعا می‌شود هدف آن هم نه تنها دولت و مسئولان بلکه تمام مردم هستند.»

به مردم بگوییم در جنگ اقتصادی هستیم

خاقانی معتقد است که شرایط حساس‌تر از آنچه فکر می‌کنیم، است و باید با هوشیاری بیشتری در این مسیر گام برداشت. از این‌رو این کارشناس انرژی کشور می‌گوید: «نباید شعار داد که امریکا نمی‌تواند صادرات نفت خام ایران را به صفر برساند. باید به مردم گفت که امریکا یک جنگ با ایران را طراحی و شروع کرده و برای پیروزی در این جنگ نیازمند تغییرات بنیادین در ساختار اقتصاد کشور و کم کردن هزینه‌های جاری هستیم.»

او با اشاره به اینکه یا باید تحریم‌ها را با تفاهم جهانی حذف یا باید تغییری در رفتار اقتصاد کشور ایجاد کرد، گفت: «تجربه کشورهایی نظیر شیلی نشان می‌دهد که فشار تحریم‌ها می‌تواند یک اقتصاد و حتی یک کشور را با سرنگونی مواجه کند. باید هوشیار بود. باید توجه داشت که هیچ کشوری به منافع ایران فکر نمی‌کند و منافع خودشان همیشه اصل است. حتی ۸ کشور معاف شده از تحریم‌های امریکا. این کشورها در پی برنامه‌ریزی برای خرید نفت ایران در مدت معافیت و پرداخت پول ایران با کالا و ارزهای محلی هستند. نباید اجازه دهیم که ایران به محل دفن زباله‌های صنعتی این کشورها بدل شود. بدون شک این کشورها مانند دور قبلی تحریم‌ها به‌دنبال فروش کالایی هستند که نمی‌توانند به اروپا و امریکا صادر کنند و این یک معضل است.»

خاقانی با بیان اینکه کشورهای معاف شده از تحریم‌ها مدام در حال رایزنی و مذاکره با امریکا هستند و منافع روابط تجاری خود با امریکا را به منافع حداقلی تجارت با ایران ترجیح می‌دهند، اظهار کرد: «رئیس جمهوری می‌تواند تغییرات را از دولت شروع و به مردم تسری دهد. دولت به‌عنوان کوتاه‌ترین دیوار در ایران می‌تواند حقوق وزیران و مسئولان را نصف کند و با ایجاد تغییراتی در رفتار خود از مردم نیز بخواهد که همراه شوند. باید به مردم دقیقاً اعلام کرد که شرایط چگونه است و کشور به چه ساختار اقتصادی جدیدی نیاز دارد. چرا امریکا تهدید می‌کند که در کمتر از ۶ ماه دیگر صادرات نفت خام ایران را به صفر می‌رساند اما ما برنامه‌ای را هدف قرار نمی‌دهیم که بواسطه آن به دنیا اعلام کنیم که ۶ ماه دیگر ما به صادرات نفت خام وابسته نیستیم و این کار را برای تضمین منافع مصرف‌کنندگان انجام می‌دهیم؟»

او در آخر گفت: «متأسفانه مصرف‌کنندگان به خاطر معافیت‌هایی که از امریکا گرفته‌اند در مقام انتخاب قرار دارند و از این ابزار ممکن است برای اعمال فشار به ایران بهره ببرند. باید پیش از هر هجومی، ایران به فکر پاتک باشد.»

 حذف ایران از بازار نفت و انرژی امکانپذیر نیست

ماه‌هاست که تحلیلگران معتقدند نفت ایران قابل حذف از بازار نیست. در این زمینه تحلیلگر مؤسسه آسیای غربی و مطالعات آفریقا آکادمی علوم اجتماعی چین روز گذشته تأکید کرد به هیچ وجه نمی‌توان کشور بسیار مهمی مانند ایران را در زمینه‌های مختلف تجاری، نفت و انرژی کنار گذاشت.

«خه ون پینگ» در گفت‌و‌گو با ایرنا تصریح کرد: با توجه به ظرفیت‌های تولید نفت کشورهای عضو و غیر عضو اوپک و مشکلاتی که بر سر راه تولید نفت در جهان وجود دارد به هیچ وجه نمی‌توان جایگزینی برای نفت و انرژی ایران پیدا کرد. «خه ون پینگ» در مورد روابط چین و ایران نیز گفت: پکن به‌عنوان کشوری که با ایران روابط تجاری معمول دارد به مناسبات ادامه می‌دهد کما اینکه چین از معافیت لازم برای خرید نفت نیز برخوردار شده است. چین بزرگترین مشتری نفتی ایران است و روزانه حدود ۶۵۰ هزار بشکه نفت از ایران خریداری می‌کند که معادل ۷ درصد از مجموع واردات این کشور است ارزش واردات چین از ایران با قیمت فعلی بازار، ۱۵ میلیارد دلار در سال است علاوه بر چین، کشورهای هند، ایتالیا، یونان، ژاپن، کره جنوبی، تایوان و ترکیه از تحریم‌های امریکا معاف شده‌اند و علت این معافیت هم ناتوانی بازار در جبران و جایگزینی نفت خام به جای نفت ایران بوده است. البته ایران نیز به‌دنبال حفظ بازار نفت خود است. حتی برای حفظ نظام مالی بین‌المللی برای بازگشت پول نفت، عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی از انجام مذاکرات جدی و مثبت با هشت کشوری که معافیت خرید نفت از ایران را گرفته‌اند، خبر داد و اعلام کرد که بزودی تمهیداتی را  برای نحوه برگشت ارز صادرکنندگان به چرخه اقتصاد اعلام می‌کنیم. کارشناسان بر این باورند که دولت باید از فرصت‌های ایجاد شده برای تغییری سریع در مسیراقتصاد کشور بهره ببرد. یعنی تبدیل یک اقتصاد نفت محور به یک اقتصاد مالیات پایه و کم هزینه در کمتر از  ۶ ماه.

 ۱۵ دلار کاهش قیمت نفت از کجا نشأت گرفته است؟

خبرگزاری پلاتس در روزهای اخیر به نقل از یک مقام سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) نوشت که مسکو و ریاض مسئول کاهش ۱۵ دلاری قیمت نفت هستند. گزارش‌های ماه سپتامبر سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام این خبر را به روایت آمار نشان می‌دهد. بر اساس این گزارش مجموع تولید ماه سپتامبر اعضای اوپک با وجود کاهش ۳۷۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت خام ایران نسبت به فصل اول ۲۰۱۸ حدود ۳۶۷ هزار بشکه در روز افزایش داشته است.

یعنی افزایش تولید به میزان دو برابر کاهش تولید نفت خام ایران. تولید کشور روسیه نیز به همین میزان افزایش داشته است. یعنی ۳۷۰ هزار بشکه در روز نسبت به میانگین سال ۲۰۱۷. این اتفاق خلاف وعده کشورهای عضو اوپک و غیر اوپک در اجلاس ۱۷۴ این سازمان است. کشورهای شرکت‌کننده در توافق کاهش تولید نفت خام تعهد کرده بودند که میزان تولید خود را فقط در صورت نیاز بازار افزایش دهند. کارشناسان معتقدند که این اتفاق برای همراهی عربستان و روسیه با مقاصد سیاسی و اقتصادی امریکا رخ داده است و این کشورها فقط به‌دنبال اهداف اقتصادی خود نبوده‌اند. چراکه کابینه دونالد ترامپ برای جلب رضایت مردم امریکا و تأثیر‌گذاری بر انتخابات اخیر به‌دنبال انرژی ارزان‌تر بود. بویژه عربستان که مدتی است رؤیای خروج از اوپک و ایجاد یک نهاد موازی با ابرتولیدکنندگان نفت خام نظیر روسیه و امریکا را در سر دارد. قیمت نفت خام در آخرین معاملات نفتی هفته گذشته به محدوده ۶۹ دلار برای هر بشکه رسید که کمترین رقم در طول ۶ ماه اخیر بود.