جامعه ایرانی- آخرین باری که زنان برای یک مسابقه فوتبال باشگاهی پا به ورزشگاه گذاشتند، ۱۶ مهر سال ۶۰ بود؛ دربی ۲۴. ۳۷ سال تمام سهم زنان از مسابقات فوتبال، ماندن پشت درهای ورزشگاه آزادی یا تماشایش از تلویزیون بود.
شاید هم بعضی‌های‌شان برای خودشان سبیلی نقاشی می‌کردند، کلاهی سر می‌کردند و با ترس و اضطراب از میان درهای بزرگ آزادی می‌گذشتند و آزادی را با چهره‌ای مبدل مردانه برای خود می‌خریدند. در تمام این سال‌ها فعالان حقوق زنان و مسوولان بسیاری برای ورود زنان به ورزشگاه تلاش و رایزنی کردند.
رایزنی‌هایی که هر بار با واکنشی منفی و با «نه»ی جدیدی مواجه می‌شد. سال ۲۰۰۶ اما فشارهای فیفا روی فدراسیون فوتبال و مسوولان کشور، آنها را مجبور به اجازه حضور زنان در ورزشگاه کرد. در نهایت هم مسوولان ناچار شدند خانواده بازیکنان و یک سری از اعضای فدراسیون فوتبال را برای تماشای مسابقه ایران- بحرین در سری مسابقات مقدماتی جام جهانی به ورزشگاه راه دهند تا از بازی‌ها محروم نشوند. اتفاقی که دو شب پیش هم دوباره باعث حضور زنان در ورزشگاه آزادی شد.
بازی ایران – بولیوی که سه‌شنبه شب برگزار شد، آخرین فرصت فیفا به فدراسیون فوتبال برای حضور زنان در ورزشگاه بود. البته که این حضور هم گزینشی بود و اعتراضات زیادی را به همراه داشت. مسوولان اعلام کرده بودند که زنان «خاصی» می‌توانند برای تماشای این مسابقه در ورزشگاه حاضر شوند و همین هم باعث شد که تعدادی از زنان به داخل ورزشگاه راه نیابند. البته که همین حد از حضور هم بارقه امیدی بود برای زنانی که سال‌هاست منتظرند بتوانند راه خود را به تماشای مسابقه فوتبال باز کنند.
مخالفان حضور زنان در ورزشگاه، دلایل زیادی برای مخالفت‌های خود مطرح می‌کنند. از ناتوانی در تامین امنیت زنان گرفته تا آخرین مورد که توسط دادستان کل کشور مطرح شد و آن هم به گناه افتادن زنان در تماشای بدن نیمه‌عریان بازیکنان فوتبال بود. نکته جالب توجه اما این است که در برخی مسابقات زنانی از کشورهایی دیگر، با تیم ملی کشورشان به ورزشگاه آزادی آمدند و بدون به خطر افتادن امنیت‌شان بازی را تماشا کردند و بدون بروز هیچ مشکلی ورزشگاه را ترک کردند و به خانه و وطن‌شان برگشتند.
در آخرین باری هم که این اتفاق افتاد، در بازی‌های مقدماتی جام جهانی، زنان سوری با صورت‌های نقاشی شده از پرچم کشورشان، پیاده و سواره از مقابل چشمان بهت‌زده اما امیدوار زنان کشورمان رد شدند و بر صندلی‌های ورزشگاه آزادی جای گرفتند و به تشویق تیم ملی کشورشان، سوریه پرداختند. بازیکنان سوری، طرفداران‌شان را تمام و کمال بر صندلی‌های آزادی یافتند اما بازیکنان تیم ملی فوتبال ایران حتی نتوانستند در کشور خودشان، شاهد تشویق زنان هموطن و خانواده‌های‌شان باشند.
از سوی دیگر بارها اعلام کرده‌اند که زنان و مردان نمی‌توانند روی صندلی‌های ورزشگاه کنار مردان بنشینند. پاسخ به این اعتراض هم بسیار واضح است؛ همان‌طور که در بازی ایران- بولیوی، برای زنان جایگاه مخصوصی در نظر گرفته شده بود، می‌توان برای همه زنان جایگاه جدایی از مردان در نظر گرفت. حضور زنان و مردان در ورزشگاه می‌تواند اتوبوسی باشد؛ هر دو از حق خودشان در استفاده از اتوبوس بهره می‌برند، بدون اینکه با هم برخوردی داشته باشند یا برای هم مشکلی ایجاد کنند.
زنان با دیدن مردان نیمه‌عریان در ورزشگاه به گناه می‌افتند
حجت‌الاسلام‌والمسلمین منتظری، دادستان کل کشور گفت: «در این نظام مدیران نه‌تنها باید از ارتکاب به گناه خودداری کنند بلکه بایستی در سطح جامعه زمینه رشد اخلاق و صلاح را فراهم کنند نه اینکه خدای‌ناکرده زمینه گناه را ایجاد کنند.»
او با گلایه از حضور زنان در ورزشگاه آزادی به مناسبت بازی دوستانه تیم ملی فوتبال ایران و بولیوی، گفت: «سزاوار جمهوری اسلامی نیست که مسوولان ورزشی زمینه ایجاد گناه در جامعه را فراهم کنند. من به این مدیران نصیحت می‌کنم ما در نظام جمهوری اسلامی اجازه ایجاد بستر گناه در جامعه را نخواهیم داد؛ آنها باید حرمت جامعه را حفظ کنند، اگر با نصیحت و تذکر، این حرکت‌ها ادامه داشت برخورد قضایی خواهیم داشت.»
دادستان کل کشور با بیان اینکه برخی دنبال این هستند که حریم‌ها را بشکنند، ادامه داد: «وقتی خانمی به ورزشگاه می‌رود و با مردانی که با لباس ورزشی و نیمه عریان مواجه می‌شود، گناه اتفاق می‌افتد؛ به حریم خصوصی مردم کاری نداریم اما در مجامع عمومی کسی حق آسیب رساندن به حریم عمومی را ندارد. قرار نیست در منظر عمومی هر کس هرطور که دلش خواست لباس بپوشد و یا رفتار کند.»
تماشا کردن ورزش به هیچ عنوان گناه نیست
در واکنش به سخنان دادستان کل کشور، حجت‌الاسلام محسن غرویان، کارشناس امور فقهی و مدرس فلسفه اسلامی حوزه علمیه قم گفت: « هدف از حضور در ورزشگاه تشویق بازیکنان، انگیزه دادن به آنها و تماشا کردن ورزش است. هیچ فردی برای مرتکب شدن به معصیت و گناه پا به ورزشگاه نمی‌گذارد چراکه ورزشگاه جای گناه کردن نیست.»
این کارشناس امور فقهی ادامه داد: «با اتکا به علوم فقهی تماشا کردن ورزش به هیچ عنوان گناه نیست. چرا که اگر گناه محسوب می‌شد تماشای آن از تلویزیون هم منع می‌شد ولی زمانی که این ممنوعیت رخ نداد پس؛ تماشای ورزش از نزدیک و ورزشگاه نیز عاری از گناه و ایراد است.» به گفته غرویان، نسبت دادن وجه گناه جهت ممنوعیت حضور بانوان در ورزشگاه بلاوجه بوده و از نظر فقهی این عقیده مردود است.
نباید با سختگیری حق خانم‌ها ضایع شود
همچنین محمدتقی فاضل‌میبدی، استاد حوزه علمیه قم درباره حضور زنان در ورزشگاه‌ها گفت: «من بر این باورم که دولت، آقایان و علمای دین باید همکاری و هماهنگی کنند تا کاری که شرعا مباح است جلوی آن گرفته نشود.»
او درباره مشکل شرعی حضور زنان در ورزشگاه گفت: «حضور خانم‌ها در ورزشگاه مثل حضورشان در پارک است، یعنی ذاتا هیچ اشکال شرعی ندارد. جایی که اماکن عمومی است و مردم برای تفریح، خوشحالی و تماشای مسابقه می‌روند نه حضور آقایان اشکال دارد و نه حضور خانم‌ها.»
فاضلی‌میبدی ادامه داد: «برخی آقایان ایراد می‌گیرند که پای مردان لخت باشد و خانم نگاه کنند، حرام است؛ بنده به شخصه خودم این را قبول ندارم. کسی که به ورزشگاه می‌رود همه حواسش به این است که توپ کجا می‌رود، هیجانی که در ورزشگاه بر انسان غالب می‌شود، مانع از این است که بخواهد نگاهش به پای کسی بیفتد. از دید من معقول نیست کسی نگاه جنسیتی به مسابقات ورزشی داشته باشد.»
این استاد حوزه علمیه بیان کرد: «حضور خانم‌ها در ورزشگاه از لحاظ فقهی و عرفی اشکال ندارد. هر چیزی که فساد در کنارش باشد، مشکل‌آفرین است. شما به پارک هم که بروید کنارتان فسادی باشد آنجا رفتن هم اشکال دارد. بر این باورم برای حضور زنان در ورزشگاه‌ها نباید سختگیری و حقی از خانم‌ها ضایع شود. اگر بخواهیم جلوی این امر را بگیریم، ممنوع و محدودیت ایجاد کنیم ممکن است که حرص خانم‌ها برای این کار بیشتر شود و پیامد خوبی نداشته باشد.» او گفت: «من بر این باورم که دولت، آقایان و علمای دین باید همکاری و هماهنگی کنند تا کاری که شرعا مباح است جلوی آن گرفته نشود. به عنوان یک طلبه حوزه اینکه برخی می‌گویند با حضور خانم‌ها در ورزشگاه برخورد می‌کنیم و نگاه‌ها را حرام تلقی می‌کنند، موافق نیستم.»
فاضل‌میبدی ادامه داد: «اگر انسان نگاه جنسی از راه غیرمشروع به هر چیز داشته باشد، حرام است. اینکه کسی نگاهی فارغ از نگاه جنسیتی به دست و پای کسی داشته باشد را نمی‌شود حرام خواند. در نهایت اگر کسی حس می‌کند گناه است، نگاه نکند.»
او درباره آسیب اجتماعی این موضوع گفت: «ممکن است حضور زن و مرد چه در سینما، چه در پارک یا اتوبوس در کنار تفریح آسیبی را هم به وجود آورد اما صرف اینکه احتمال آسیب بدهیم و کار مباحی را حرام کنیم، درست نیست.»
مصادیق دادستان کشور مسابقات فوتبال را شامل نمی‌شود
علی مطهری، نایب‌رییس مجلس شورای اسلامی هم در واکنش به اظهارات دادستان کل کشور درباره حضور زنان در ورزشگاه‌ها، گفت: «قاعدتا حضور بانوان در مسابقاتی مثل شنا، کشتی، بسکتبال و شاید والیبال مردان اشکال شرعی دارد اما در مسابقات فوتبال به نظر می‌رسد مطابق این ملاک نباید اشکال شرعی وجود داشته باشد.»
علی مطهری در یادداشتی با عنوان «سخنی با دادستان کل کشور»، نوشت: «سخن دادستان کل محترم در خصوص حضور بانوان در ورزشگاه آزادی از آن نظر که مهم بودن مساله عفاف از نظر اسلام را بیان می‌کند، سخن درستی است و قابل تقدیر است. روشن است که حضور بانوان در ورزشگاه‌هایی که مردان به صورت نیمه‌عریان مسابقه می‌دهند مورد تایید اسلام نیست اما در مسابقات فوتبال بدن مردان تقریبا کاملا پوشیده است و نیمه‌عریان نیستند. لذا قاعدتا حضور بانوان در مسابقاتی مثل شنا، کشتی، بسکتبال و شاید والیبال مردان اشکال شرعی دارد اما در مسابقات فوتبال به نظر می‌رسد مطابق این ملاک نباید اشکال شرعی وجود داشته باشد. در واقع آن ملاک کلی را یعنی حرمت حضور بانوان در جایی که مردان نیمه‌عریان هستند همه قبول دارند ولی در اینکه مصداق این ملاک مسابقات فوتبال است، اختلاف است. دادستان کل محترم آن را هم مصداق می‌دانند اما از نظر امثال بنده شامل مسابقات فوتبال نمی‌شود، خصوصا که بازیکنان از فاصله دور دیده می‌شوند. البته در صورتی که تصمیم نظام به حضور بانوان باشد باید جایگاه ویژه و درهای ورود و خروج مخصوص و نیز سرویس‌های بهداشتی اختصاصی داشته باشند.»
افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفتوگو با جامعه ایرانی:
اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتوگو با جامعه ایرانی تشریح کردند: