بررسی سخنان و موضع گیری های اخیر مقامات آمریکا و عربی در خصوص طرح آمریکایی «معامله قرن» بیانگر این مطلب است که خود آمریکا نیز باور ندارد که این طرح قابلیت اجرا را به صورت عملی خواهد داشت چرا که اکثریت کشورهای منطقه به ویژه فلسطینی ها با طرح مذکور که تمام امتیازات را به رژیم صهیونیستی داده و حقوق ملت فلسطین را به صورت کامل نادیده گرفته است مخالف هستند.
در این خصوص مقامات آمریکایی به ویژه مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا اخیراً در یک محفل خصوصی گفته است که احتمال زیادی وجود دارد که طرح پیشنهادی آمریکا درباره فلسطین، بینتیجه بماند، چراکه بسیاری این طرح را یکسویه و تأمینکننده منافع تلآویو میدانند. وزیر خارجه آمریکا در این نشست طوری صحبت کرده که بر اساس برداشت حاضرین در آن، وی به هیچوجه درباره اینکه این روند به نتیجهای موفقیتآمیز ختم میشود، مطمئن نبود.
این در حالیست که جرد کوشنر مشاور و داماد ترامپ با قاطعیت اعلام کرده بود که این طرح بعد از ماه مبارک رمضان رونمایی می شود اما با نزدیک شدن به پایان ماه رمضان خبری از اعلام این طرح نیست. بر اساس محتوای یک فایل صوتی که روزنامه واشنگتنپست به آن دست یافته، پمپئو در دیدار با گروهی از سران یهودی گفته است که ممکن است گفته شود که این طرح غیرقابل اجرا است. وی البته ابراز امیدواری کرده که فلسطینیها بلافاصله این طرح را رد نکنند. وی اذعان کرد که رونمایی از این طرح بیشتر از آنچه ابتدا فکر میکرده طول کشیده است.
مقامات آمریکایی اذعان دارند که هیچ تضمینی وجود ندارد که طرح مذکور به صورت عملی اجرا شود و دولت آمریکا در این مسیر موفق عمل کند چرا که این طرح یک پیشنهاد یک جانبه بوده و هیچ امتیازی برای فلسطینی ها در نظر نگرفته است.
آمریکا در حالی از برداشتن گام نخست معامله قرن در خصوص برگزاری نشست اقتصادی در پایتخت بحرین برای جذب سرمایه گذاری در فلسطین و به نوعی دادن رشوه به فلسطینی ها برای پذیرش این طرح سخن می گوید که برخی کشورهای عربی و تمام گروه های فلسطینی و محور مقاومت در منطقه مخالفت خود را با این نشست نیز اعلام کرده اند و گام نخست معامله قرن نیز در این زمینه با شکست رو به رو خواهد شد.
البته نباید از نقش راهپیمایی های جهانی در روز جهانی قدس در کشورهای مختلف دنیا که امسال با شعارهایی در محکومیت معامله قرن به صورت باشکوه برگزار شد در خنثی کردن توطئه آمریکا علیه معامله قرن غافل ماند. در همین راستا مسئولان کشورهای عربی به ویژه مصر که یکی از طرفهای مهم معامله قرن بوده و آمریکا باید نظر قاهره را در این خصوص تأمین کند از مخالفت خود با معامله قرن خبر داده اند. عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر در سخنانی بی سابقه با اعلام مخالفت خود با طرح آمریکایی مذکور تاکید کرده است که مصر هیچ طرحی را که مورد پذیرش فلسطینی ها نباشد نخواهد پذیرفت.
این موضع گیری مقامات مصری در شرایط کنونی بسیار مهم است چرا که مصر در طرح معامله قرن قرار است نقش بخشی از سرزمین جایگزین را برای فلسطینی ها ایفا کرده و با اعطای صحرای سینا به آنها در زمینه تأمین خواسته های آمریکا عمل کند.طرح آمریکایی معامله قرن علاوه بر این، قدس را مرکز رژیم صهیونیستی اعلام کرده و بخشهای بزرگی از کرانه باختری را به صهیونیستها واگذار میکند و حق بازگشت را نیز از آوارگان فلسطینی سلب می کند.
در این میان باید به تحولات سیاسی جاری در رژیم صهیونیستی نیز توجه کرد. اخیراً بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی در تشکیل کابینه جدید این رژیم ناکام بوده و به دنبال آن پارلمان رژیم صهیونیستی منحل شد. این تحولات بر روی روند پرده برداری از معامله قرن و تلاش برای اجرای مرحله به مرحله آن بی تأثیر نیست و بعد از تمامی این تحولات به نظر می رسد که شرایط برای حرکت در این مسیر به هیچ وجه مهیا نبوده است. حتی سفیر سابق آمریکا در فلسطین اشغالی اعلام کرده که کاملاً واضح بود نتانیاهو قبل از پایان تبلیغات انتخابات اخیر کنست نمیخواست تحت هیچ عنوانی معامله قرن رونمایی شود. در جریان مذاکرات برای تشکیل کابینه جدید رژیم صهیونیستی نیز بخاطر نامشخص بودن اوضاع، نمیتوان طرح مذکور را ارائه داد و این یعنی اینکه معامله قرن نه تنها تا قبل از ۱۷ سپتامبر بلکه تا قبل از تشکیل دولت جدید در نوامبر آینده نیز رونمایی نخواهد شد. وی اذعان کرد که معامله قرن شاید امسال و شاید هم اصلاً هیچوقت رونمایی نشود.
تاکید کشورهای عربی حاضر در نشست های مکه بر محوریت مسأله فلسطین و لزوم حمایت از آن نیز در شرایط کنونی بر این روند تأثیر گذار بوده است؛ هر چند که عربستان و شخص پادشاه این کشور تلاش داشت تا مسأله ایران ستیزی را در این نشست ها به مسأله محوری آن تبدیل کند.
دوره گردی اخیر کوشنر به همراه یک هیأت آمریکایی در مراکش و اردن و اراضی اشغالی که طی ماه می گذشته برای تبلیغ معامله قرن صورت گرفت و برخورد سرد مقامات عربی با اعضای این هیأت بیانگر این مسأله است که نه تنها افکار عمومی کشورهای عربی بلکه مقامات این کشورها به جز چند کشور عربی حوزه خلیج فارس (عربستان، امارات و بحرین) که منافع خود را در تحقق معامله قرن می بینند آماده پذیرش این طرح آمریکایی نیستند؛ هر چند گزارش های رسانه ای بیانگر آن است که پیشنهادات ارائه شده از سوی ولی عهد ابوظبی به آمریکا و مشخصاً دولت این کشور در واقع هسته اولیه و ماهیت طرح کوشنر را تشکیل می دهد. بر این اساس بن زاید این پیشنهادات را از زمان پایان دوره ریاست باراک اوباما مطرح کرده است.
اهمیت کشور مراکش در این خصوص این است که مراکش رئیس کمیته قدس به شمار می رود و نقش تعیین کننده ای در سرنوشت این شهر که توسط دونالد ترامپ مرکز رژیم صهیونیستی اعلام شده ایفا می کند. عدم توجه رسانه های مراکشی به سفر کوشنر و بی توجهی مقامات این کشور به اعضای هیأت آمریکایی نیز قابل تأمل است. مقامات اردنی نیز بارها اعلام کرده اند که هیچ طرحی را که به استقلال فلسطین لطمه وارد کند نخواهند پذیرفت. در هر صورت باید گفت که طرح و نقشه های آمریکا برای اجرای معامله قرن نقش بر آب شده و بنا به اذعان مقامات این کشور طرح مذکور عملی نخواهد شد.